Wnioski

Wyniki Ogólnopolskich Wyborów Książek dają ciekawy materiał do analizy zainteresowań czytelniczych dzieci i młodzieży. Forma tego plebiscytu (tajne głosowanie) sprzyjała wyrażaniu opinii niezależnych, wolnych od nacisków, sugestii czy jakichkolwiek obaw wizerunkowych wobec nauczycieli.

Ranking popularności poszczególnych tytułów, który powstał w wyniku wyborów, nie jest wykazem książek zalecanych, ale powinien być brany pod uwagę przez bibliotekarzy i polonistów w polityce zakupów książek do bibliotek, w planowaniu zajęć czytelniczych, rozmów o literaturze.

Wśród tendencji ogólnych, dotyczących wszystkich grup wiekowych, widać popularność serii i cykli wydawniczych, książek wspieranych przez reklamy, filmy, gry komputerowe.

Książka podlega takim samym prawom rynku jak inne zjawiska kultury czy popkultury.

W wykazach zaznaczono książki będące w kanonie lektur szkolnych i zalecane do „przerabiania” podczas zajęć szkolnych przez podstawę programowa kształcenia ogólnego.

Czym starsi uczniowie, tym gorzej lektury obowiązkowe czy zalecane przez szkołę wypadają w rankingu. Można to interpretować jako rozmijanie się preferencji czytelniczych uczniów z wymogami programów szkolnych (zwłaszcza w gimnazjum i szkole ponadgimnazjalnej), ale można tez oceniać to zjawisko pozytywnie – jako dowód na to, ze poza lektura książek, których znajomość jest konieczna dla poznania najważniejszych dzieł literatury polskiej i powszechnej, młodzież czyta także w wolnym czasie, dla przyjemności.

Nie ulega wątpliwości, ze cześć głosów oddanych na lektury obowiązkowe to głosy uczniów, których znajomość literatury ogranicza się do tytułów znanych z zajęć szkolnych.

Tym bardziej powinny cieszyć bardzo wysokie notowania lektur nieobowiązkowych, wybieranych samodzielnie, oraz bardzo długa lista tytułów, na które oddawano w wyborach swoje glosy.

Wielu nauczycieli koordynujących w szkołach wybory książek wprawiła w zakłopotanie bardzo duża popularność książki 50 twarzy Greya.

Podkreślano, że jej popularność jest wynikiem wielkiej kampanii reklamującej filmowa ekranizacje tej książki, która zbiegła się w czasie z terminem Ogólnopolskich Wyborów Książek, że głosowanie na tę pozycje było w dużym stopniu przejawem uczniowskiej przekory i chęci popisania się „dorosłością”.

To pewnie prawda. Gdyby wybory książek odbywały się w innym terminie, to być może „Grey” nie uzyskałby tak dużego wyniku.

Ale z drugiej strony, dlaczego przykładać do uczniów (zwłaszcza tych starszych) inną miarę niż do osób dorosłych?

Przecież 50 twarzy Greya było hitem wydawniczym na całym świecie, książką, o której się wiele mówiło i pisało, która przecież kupowały i czytały miliony ludzi – w tym także osoby dystansujące się od takich a nie innych uczniowskich wyborów.

Skąd przekonanie, ze młodzież może (a wręcz powinna) być odporna na tego typu zjawiska?

Skutki

W poszczególnych szkołach powstały listy rankingowe najpoczytniejszych książek.

Listy te złożyły się na wielkie ogólnopolskie badanie preferencji czytelniczych dzieci i młodzieży w wieku 7-19 lat na niespotykaną dotychczas skalę.

Książka i czytelnictwo stały się gorącymi tematami w wielu szkołach. Nauczyciele podkreślają, że Ogólnopolskie Wybory Książek wzbudziły wiele emocji i dyskusji o książkach – zarówno na zajęciach lekcyjnych, jak i w rozmowach między uczniami.

Spowodowało to naturalny wzrost zainteresowania literaturą, a bardzo pozytywnie odbierana przez uczniów idea Wyborów Książek i udział w ich organizacji powiększyły zainteresowanie uczniów biblioteką szkolną i jej ofertą.

Nauczyciele (głównie bibliotekarze i poloniści) z uznaniem podkreślają, że Wybory Książek (nie tylko ich wyniki, lecz także przeprowadzone z tej okazji zajęcia, rozmowy, obserwacje) dostarczyły wiele cennych informacji na temat zainteresowań czytelniczych uczniów, co nauczyciele będą wykorzystywać w działaniach na rzecz rozwoju czytelnictwa, edukacji polonistycznej i kulturalnej.

Wzrosło zainteresowanie bibliotekami szkolnymi, ich stanem i wyposażeniem ze strony uczniów, nauczycieli, dyrekcji szkół i rodziców.

Z informacji organizatorów szkolnych Wyborów Książek wynika, że wielu dyrektorów szkół, widząc rozbieżność między preferencjami czytelniczymi uczniów a stanem księgozbiorów w bibliotece szkolnej, bezpośrednio po wyborach zdecydowało o uzupełnieniu zbiorów bibliotecznych, kierując się opiniami uczniów.

Ogólnopolskie Wybory Książek, ich przebieg, atmosfera i wyniki były bardzo szeroko relacjonowane i komentowane w lokalnych mediach drukowanych i elektronicznych, na lokalnych (także prowadzonych przez samorządy) portalach internetowych.

Zwiększa to zainteresowanie stanem bibliotek szkolnych, potrzebą zaspokajania potrzeb czytelniczych uczniów, buduje pozytywny wizerunek bibliotek szkolnych także w lokalnym środowisku pozaszkolnym.

Towarzyszące Ogólnopolskim Wyborom Książek liczne zajęcia z edukacji obywatelskiej, praca uczniów na rzecz organizacji wyborów i bezpośredni udział w wyborach przyczyniły się do lepszego (także praktycznego) poznania zasad przeprowadzania wyborów.